Fucoidan là một polysaccharide sulfat tự nhiên, được tìm thấy chủ yếu trong thành tế bào của nhiều loại rong nâu như mozuku, kombu, limumoui, và wakame. Không chỉ có trong rong biển, fucoidan còn tồn tại trong một số loài động vật biển không xương sống như nhím biển và hải sâm. Với tiềm năng dinh dưỡng và sức khỏe, rong nâu chứa fucoidan đã trở thành một loại thực phẩm phổ biến ở Đông Á, đặc biệt ở Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.
Tiềm Năng Chống Ung Thư của Fucoidan
Nghiên cứu cả trong phòng thí nghiệm (in vitro) và trên cơ thể sống (in vivo) đã chỉ ra khả năng chống ung thư đa dạng của fucoidan. Tuy nhiên, những nghiên cứu lâm sàng về khả năng này vẫn còn khá ít. Fucoidan hoạt động chủ yếu thông qua các cơ chế như ngăn chặn chu kỳ tế bào, cảm ứng apoptosis (quá trình chết tế bào theo chương trình), và kích hoạt hệ thống miễn dịch. Các hoạt động bổ sung của fucoidan, bao gồm giảm viêm, giảm stress oxy hóa và huy động tế bào gốc, cũng góp phần tạo nên khả năng chống ung thư của nó.
1. Fucoidan và Chu Kỳ Tế Bào
Nghiên cứu cho thấy fucoidan có khả năng ngăn chặn chu kỳ tế bào ung thư tại các pha khác nhau. Ví dụ, trong một nghiên cứu trên dòng ung thư phổi kháng hóa chất, fucoidan giúp bắt giữ tế bào tại pha G1. Ở các tế bào ung thư khác, fucoidan điều chỉnh giảm các protein liên quan đến sự tiến triển của chu kỳ tế bào, góp phần ngăn chặn sự phát triển của khối u.
Bảng tóm tắt những phát hiện của các nghiên cứu kiểm tra tác động của Fucoidan đối với chu kỳ tế bào
2. Fucoidan và Apoptosis
Fucoidan thúc đẩy quá trình chết tế bào ung thư qua chương trình apoptosis. Điều này có thể thực hiện được nhờ vào việc kích hoạt các caspase – những enzyme quan trọng trong việc thực hiện apoptosis. Ví dụ, fucoidan từ Fucus vesiculosus đã chứng minh khả năng kích hoạt caspase 3 và 7 trong tế bào ung thư ruột kết, trong khi ở bệnh bạch cầu tế bào T, nó cũng kích hoạt tương tự nhưng ở liều cao hơn.
3. Fucoidan và Tạo Mạch
Tạo mạch – quá trình hình thành các mạch máu mới, là chìa khóa để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho tế bào ung thư. Fucoidan ngăn chặn quá trình này bằng cách ức chế yếu tố thúc đẩy hình thành mạch quan trọng (VEGF). Một nghiên cứu trên chuột với mô hình ung thư vú đã chứng minh fucoidan từ Fucus vesiculosus làm giảm đáng kể sự phát triển của vi mạch.
4. Fucoidan và Di Căn
Di căn là quá trình tế bào ung thư lan rộng đến các cơ quan khác. Nghiên cứu cho thấy fucoidan có thể làm giảm khả năng di căn bằng cách ức chế sự xâm nhập của tế bào khối u, giảm sự gắn kết của tế bào khối u với các protein chất nền ngoại bào (ECM).
5. Fucoidan và Các Con Đường Tín Hiệu
Fucoidan tương tác với nhiều con đường tín hiệu trong tế bào, giúp ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Các nghiên cứu đã chỉ ra fucoidan có thể ức chế các con đường Ras/Raf/MAPK và PI3K/AKT, những con đường liên quan đến sự sống sót và phát triển của tế bào ung thư.
Nguồn: Trung tâm Quốc gia về Thông tin Công nghệ sinh học, Thư viện Quốc gia Hoa Kỳ.
6. Fucoidan và Hệ Thống Miễn Dịch
Fucoidan kích hoạt cả yếu tố tế bào và dịch thể của hệ thống miễn dịch, bao gồm tăng số lượng và hoạt động của các tế bào NK (tế bào giết tự nhiên) và CTL (tế bào T gây độc tế bào). Nó cũng hỗ trợ sự phát triển của tế bào đuôi gai, giúp tăng cường khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.
Fucoidan là một phân tử đa chức năng có tiềm năng lớn trong việc chống lại khối u. Nhiều nghiên cứu cho thấy nó có thể can thiệp vào chu kỳ tế bào, kích hoạt apoptosis, ức chế tạo mạch và di căn, đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch trong việc tiêu diệt tế bào ung thư. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu lâm sàng để khai thác triệt để tiềm năng của phân tử này trong điều trị ung thư.
